Ojczyzna greckich bogów i igrzysk: odkryj atrakcje Olimpii

Na zachodnim Peloponezie, w tak zwanej „dolinie bogów”, starożytna Olimpia stała się najsłynniejszym świętym miejscem starożytnej Grecji i miejscem narodzin igrzysk olimpijskich, najważniejszych wydarzeń sportowych w całej starożytności.

Począwszy od 776 p.n.e. wszyscy Grecy – w całym znanym wówczas świecie – co cztery lata jednoczyli się przy okazji Igrzysk. Wszelkie działania wojenne byłyby zawieszone, aby każdy mógł wziąć udział w rozgrywkach w prawdziwym duchu sportowej rywalizacji. Olimpia jest teraz, tak jak kiedyś, słynnym celem podróży i punktem orientacyjnym znanym na całym świecie.

Starożytna sztuka i piękno przyrody

Udaj się do stanowiska archeologicznego Olimpii, wpisanego na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO i zwiedź imponujące pozostałości budynków, które starożytni Grecy wykorzystywali jako miejsca kultu, ośrodki sportowe i miejsca sympozjów. Odwiedź Muzeum Archeologiczne w Olimpii i zobacz z bliska starożytne eksponaty. Jednym z nich jest słynny posąg Hermesa autorstwa Praksytelesa. Jest też Nike Paioniosa: arcydzieło sztuki plastycznej i rzeźby, które zdobiło świątynię Zeusa, uważaną za jedną z największych starożytnych dzieł sztuki greckiej.

Latem w Olimpii można podziwiać występy podczas Międzynarodowego Festiwalu Olimpii Starożytnej, odbyć wędrówkę przez piękną przyrodę otaczającą rzekę Alpheios, wziąć orzeźwiającą kąpiel w małych jeziorach utworzonych przez wodospady Neda czy udać się na plażę Kato Samikos – to 18-kilometrowa wycieczka od starożytnej Olimpii. Nie przegap też wizyty w spa Kaiafas: gorące źródła znajdują się w bujnym lesie, który jest częścią sieci Natura 2000. Zabiegi to jeden atut tego miejsca, drugim jest i wspaniały widok na jezioro. Miłośnicy sportów ekstremalnych będą cieszyć się wędrówkami, jazdą na rowerze, raftingiem, kajakiem i kitesurfingiem w okolicy.

Ze starożytnej Olimpii możesz podróżować do pobliskich ciekawych miejsc na Peloponezie: port Katakolo to 33 km podróży, świątynia bogini Afrodyty i pobliska świątynia Apolla Epikuriosa (wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO) to 30-kilometrowa wycieczka, średniowieczny zamek Chlemoutsi oddalony jest o 60 km, a starożytny obszar Ilida o 75 km. Można też wziąć udział w Międzynarodowym Festiwalu Starożytnej Ilidy, który odbywa się latem, odwiedzić znajdujące się w okolicy Muzeum Archeologiczne, a także odrestaurowany starożytny teatr. Inną ciekawą propozycją, szczególnie dla kinomanów, jest Międzynarodowy Festiwal Filmów dla Dzieci i Młodzieży Olympia.

Stanowisko archeologiczne Olimpii

W pięknej dolinie rzeki Alpheios, leży najsłynniejsze sanktuarium starożytnej Grecji. Poświęcone Zeusowi, ojcu bogów, położone jest u południowo-zachodniego podnóża Góry Kronios, u zbiegu rzek Alpheios i Kladeos, w otoczeniu bujnej przyrody. Chociaż nieco odosobniona, Olimpia stała się najważniejszym ośrodkiem religijnym i sportowym w Grecji. Jej sława opierała się na Igrzyskach Olimpijskich, największym narodowym festiwalu i bardzo prestiżowym światowym wydarzeniu, organizowanym co cztery lata na cześć Zeusa. Geneza igrzysk sięga wieków starożytnych. Lokalne mity dotyczące słynnego Pelopsa, pierwszego władcy regionu, oraz rzeki Alfeios zdradzają ścisłe powiązania sanktuarium ze Wschodem i Zachodem.

Prawdopodobnie nie ma na świecie starożytnego stanowiska archeologicznego bardziej istotnego dla współczesności niż Olimpia. Stadion w Olimpii, na którym odbywały się starożytne igrzyska olimpijskie, oraz potężna świątynia Zeusa, największa świątynia na Peloponezie, to najważniejsze atrakcje tego miejsca. Wokół znajdują się też pozostałości innych ważnych budowle, takich jak hale sportowe wykorzystywane do przygotowania i celebrowania igrzysk olimpijskich czy budynki administracyjne.

Rdzeń sanktuarium, ze świątyniami, budynkami kultu i skarbcami, czyli Altis, to centrum stanowiska. Otacza je peribolos, czyli mur ogrodzeniowy, który pod koniec IV wieku p.n.e. miał trzy bramy po stronie zachodniej i dwie po stronie południowej, a od wschodu graniczy z Echo Stoa, która oddziela święty obszar od stadionu . Mur ogrodzeniowy został przedłużony w czasach rzymskich, a po jego zachodniej stronie powstały dwa monumentalne wejścia.

Sanktuaria i arcydzieła greckiej rzeźby

Nad Altis dominuje klasyczna świątynia Zeusa i wcześniejsza świątynia Hery. Na wschód od Herajonu znajduje się Metroon, świątynia poświęcona matce bogów Kybele. Na zachód znajduje się Nimfejon, fontanna poświęcona przez Heroda Attyka. Na południe od Herajonu i nad pozostałościami prehistorycznej osady Olimpii znajduje się Pelopion, pomnik grobowy upamiętniający Pelopsa. W Altis znajduje się Prytaneion, stolica urzędników sanktuarium i Philippeion, elegancki okrągły budynek poświęcony Filipowi II, królowi Macedonii.

Na południowy wschód od Heraionu znajdował się wielki ołtarz Zeusa, najważniejszy zabytek, w całości wykonany z popiołu, który nie przetrwał do naszych czasów. Pozostałą przestrzeń wewnątrz Altis wypełniały liczne ołtarze i posągi bogów, bohaterów i zwycięzców olimpijskich, poświęcone przez greckie miasta lub zamożne osoby. Wśród nich Nike z Paionios, którą można dziś podziwiać w Muzeum Archeologicznym w Olimpii.

Poza świętą dzielnicą Altis na południu znajdują się Bouleutherion i Południowa Stoa, budynek większego sanktuarium. Na zachód od Altis i oddzielonej od niego Świętej Drogi, znajduje się szereg budynków dla personelu sanktuarium, sportowców i wybitnych gości: gimnazjum i palestra, boiska do ćwiczeń, a także Warsztat Fidiasza, w późnej starożytności przekształcony w kościół chrześcijański. Ponadto były tam: łaźnie greckie z basenem, gorące łaźnie rzymskie, Theokoleion (lub rezydencja księży), Leonidaion lub kwatery urzędników i rzymskie schroniska.

Na wschód od Altis leży stadion, na którym odbywały się igrzyska olimpijskie. Na południe od stadionu znajdował się hipodrom, po którym nie pozostał żaden ślad. Na południe od hipodromu znajduje się zespół dworów i łaźni, w tym słynny Dom Nerona, zbudowany przez cesarza na pobyt w Olimpii podczas jego obecności na igrzyskach.

Architektura boskości

Na środkowym Peloponezie, w Bassaj, w starożytnej Figalei, na wysokości 1130 m, stoi wiecznie dumna świątynia Apolla Epikuriosa. Inspiratorem jej budowy i architektem był wielki architekt starożytnej Grecji, Iktinos. Klejnot architektoniczny, jakim jest świątynia w Bassai,  był pierwszym z wielkich zabytków Grecji, który został wpisany przez UNESCO w 1986 roku na Listę Światowego Dziedzictwa. Do świątyni można dojechać z Ilii, po czarującej podróży wzdłuż brzegów rzeki Neda, lub z Trypolisu i Megalopolis.

Starożytne Bassy zawsze były miejscem świętym. Nazwa regionu oznacza „małe doliny”. Górzysta kraina Peloponezu tworzy magiczny krajobraz, a w jego obrębie wznosi się imponujące miejsce dla świątyń. Doliny strzegą góry Kotylio, Lykaio, Tetrazio i Elaio. W tym naturalnym sanktuarium czczono wszystkich bogów starożytności – Pana, Afrodytę, Artemidę i oczywiście Apollina, zarówno jako ‘Vassitasa’, jak i ‘Epikuriona’, czyli ‘pomocnika’.

Moc, piękno i harmonia

Świątynia w obecnej formie została zbudowana między 420 a 400 rokiem p.n.e. Archeolodzy są przekonani, że pod jej fundamentami leży jeszcze starsza świątynia, prawdopodobnie z VII wieku p.n.e. Ta „nowa” świątynia, wyjątkowy pokaz umiejętności architekta Iktinusa, zawiera w swojej strukturze całe bogactwo wiedzy architektonicznej cywilizacji greckiej. Dzięki zarówno archaicznym, jak i nowatorskim elementom, przez wieki była podziwiana przez wszystkich odwiedzających go podróżników.

Pauzaniasz, wielki podróżnik i geograf, który przybył do Bassaj w II wieku naszej ery, był oszołomiony jej majestatem i siłą. Podejrzewa się, że środkowa kolumna świątyni została zaprojektowana tak, aby odbijać pierwsze promienie przesilenia letniego, symbolizując wieczne światło boga słońca, Apolla.

Jak się tam dostać?

Olimpia jest łatwo dostępna z wielu miejsc. Położona jest niecałe cztery godziny drogi od Aten, godzinę od portu Patras lub międzynarodowego lotniska Kalamata. Do Olimpii kursują codzienne połączenia autobusowe i kolejowe z Aten i innych miejsc.

Artykuł powstał we współpracy z Grecką Narodową Organizacją Turystyczną w Polsce: http://www.visitgreece.gr