Przewidziane w specustawie zwolnienie ze składek na ZUS ma dotyczyć mikroprzedsiębiorców i samozatrudnionych, pod warunkiem, że nie osiągnęli pewnego poziomu przychodów – tyle wiadomo powszechnie. Wyjaśniamy, kto konkretnie będzie mógł ubiegać się o tę formę pomocy i jakie warunki musi spełnić.

W zakresie składek na ubezpieczenia społeczne ustawa o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw wprowadza szereg zmiany obejmujące:

• Zwolnienie z opłaty prolongacyjnej
• Wprowadzenie zwolnienia ze składek
• Rozszerzenia uprawnień ZUS w gestii umowy o dzieło

Przepisy regulujące zwolnienie ze składek

Kwestię zwolnienia ze składek reguluje przede wszystkim wdrażany przepis art. 31zo zaś kwestię procedury ubiegania się art.31zp. Należy mieć także na uwadze następne przepisy, w szczególności art. 31zt i 31zu.

Zakres praw i obowiązków w ramach zwolnienia

Art. 31zo.
1. Na wniosek płatnika składek, o którym mowa w art. 4 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, zwanego dalej „płatnikiem składek”, zwalnia się z obowiązku opłacania nieopłaconych składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub Fundusz Emerytur Pomostowych, należnych za okres od dnia 1 marca 2020 r. do dnia 31 maja 2020 r., za osoby prowadzące pozarolniczą działalność i osoby z nimi współpracujące, za pracowników oraz za osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia, innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z ustawą z dnia 23 kwietnia 1964 r. –Kodeks cywilny stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, i osoby z nimi współpracujące, zwane dalej „zwolnieniem z tytułu nieopłaconych składek”.

2. Zwolnienie z tytułu nieopłaconych składek przysługuje, jeżeli płatnik składek:

1)jest osobą prowadzącą pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych lub w innych przepisach odrębnych;
2)wykonywał działalność przed dniem 1 lutego 2020 r.;
3)jest mikroprzedsiębiorcą w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. –Prawo przedsiębiorców;
4)nie korzystał z innych form pomocy dla przedsiębiorców przewidzianych w art. 15g oraz art. 15zq;
5)osiągnął przychód z prowadzenia pozarolniczej działalności uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o zwolnienie z tytułu nieopłaconych składek nie wyższy niż 300% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2020 r. –w przypadku osoby prowadzącej pozarolniczą działalność zobowiązanej do opłacania składek wyłącznie na własne ubezpieczenia.

3. W przypadku osoby prowadzącej pozarolniczą działalność zwolnieniu z tytułu nieopłaconych składek podlegają należności z tytułu składek, o których mowa w ust. 1, ustalone od obowiązującej ją najniższej podstawy wymiaru tych składek.

4. W przypadku zwolnienia z tytułu nieopłaconych składek, składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe za okres od dnia 1 marca 2020 r. do dnia 31 maja 2020 r. są finansowane z budżetu państwa. Odsetek za opóźnienie w opłacaniu składek, o których mowa w ust. 1, nie nalicza się.

Umorzenie nie działa wstecz

Analizując wprowadzone rozwiązanie, należy przede wszystkim wskazać że dotyczy ono należności jeszcze nieopłaconych. Dodatkowo, skorzystanie z niego oparte jest o tryb wnioskowy zatem to po stronie płatnika składek stoi inicjatywa i konieczność wykonania określonych działań, aby móc uzyskać zwolnienie.

Zwolnienie obejmuje składki na:

• obowiązkowe ubezpieczenia społeczne,
• ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy,
• Fundusz Solidarnościowy,
• Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub
• Fundusz Emerytur Pomostowych

Czasowo jednak dotyczy tylko składek należnych za marzec, kwiecień i maj. Co w praktyce oznacza, że składki nie będą płacone w okresie od kwietnia do czerwca 2020 r.

Jeśli zaś chodzi o aspekt podmiotowy, to przepis daje możliwość zwolnienia ze składek należnych:

• za osoby prowadzące pozarolniczą działalność (przedsiębiorcę) i osoby z nimi współpracujące,
• za pracowników oraz za osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia, innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, i osoby z nimi współpracujące

Obowiązywanie zwolnienia jest zależne od spełnienia następujących warunków:

• Wnioskujący płatnik musi prowadzić pozarolniczą działalność gospodarczą
• Działalność ta musi być wykonywana już przed 1 lutego 2020 r.
• Wnioskujący może być tylko mikroprzedsiębiorcą

Mikroprzedsiębiorca to przedsiębiorca który w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat obrotowych spełniał łącznie następujące warunki:

a) zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz
b) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 milionów euro;

• Wnioskujący nie korzystał z innych form pomocy wskazanych w art. 15g oraz 15zg – są to m.in. świadczenia na rzecz ochron miejsc pracy, na dofinansowanie wynagrodzeń pracowników czy też korzystanie z okresu karencji w spłacie rat kredytowych
• A w wypadku przedsiębiorców opłacających wyłącznie własne składki – przychód w miesiącu złożenia wniosku nie może być wyższy niż 300% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2020 r.
• Przesłanie do 30 czerwca 2020 r. deklaracji rozliczeniowych lub imiennych raportów miesięcznych za marzec, kwiecień, maj, stosownie do art. 31zq.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych zwalnia z obowiązku opłacania należności z tytułu składek, o których powyżej, w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia przesłania deklaracji rozliczeniowej lub imiennych raportów miesięczny należnych za ostatni miesiąc wskazany we wniosku o zwolnienie z opłacania składek, a w przypadku gdy płatnik składek zwolniony jest z obowiązku ich składania –w terminie nie dłuższym niż 30 dni od terminu, w którym powinna być opłacona składka za ostatni miesiąc wskazany we wniosku o zwolnienie z opłacania składek.

Co istotne, udzielenie zwolnienia będzie następować w trybie umorzenia.

Uwaga
Zwolnieniu z obowiązku opłacania podlegają należności z tytułu składek, o których mowa w art. 31zo, znane na dzień rozpatrzenia wniosku o zwolnienie z opłacania składek. Oznacza to że zwolnienie nie obejmie składek należnych które powstaną po rozpatrzeniu tego wniosku i nie są nim objęte.

Tryb ubiegania się o zwolnienie

Procedurę ubiegania się o zwolnienie regulują przepisy zaczynające się na art. 31zp ustawy.

Wnioskując by ubiegać się o tą formę pomocy powinien złożyć wniosek o zwolnienie z obowiązku opłacania należności z tytułu składek o których mowa w art. 31zo, należnych za okres od dnia 1 marca 2020 r. do dnia 31 maja 2020 r. w terminie do 30 czerwca 2020 r.

Wniosek o zwolnienie z opłacania składek powinien zawierać:

1)dane płatnika składek:
a)imię i nazwisko, nazwę skróconą;
b)numer NIP i REGON,
zaś jeżeli płatnikowi składek nie nadano tych numerów lub jednego z nich – numer PESEL lub serię i numer dowodu osobistego albo paszportu,
c)adres do korespondencji;
2)oświadczenie płatnika składek, o którym mowa w art. 31zoust. 2, potwierdzające uzyskanie w lutym 2020 r. przychodu z działalności nie wyższego niż 300% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2020 r.;

Złożenie powyższego oświadczenia następuje pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.

3)inne informacje niezbędne do umorzenia składek;
4)podpis wnioskodawcy.

Formy składania wniosku

Wniosek można złożyć w kilku formach:

• w formie dokumentu papierowego
• w formie dokumentu elektronicznego opatrzonego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym
• za pomocą profilu informacyjnego utworzonego w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych

Obowiązki płatnika w zakresie ubezpieczeń społecznych

Zwolnienie z obowiązku płacenia składek nie znosi jednak obowiązków dokumentacyjnych dlatego za marzec, kwiecień i maj 2020 r. płatnik składek zobowiązany jest przesyłać deklaracje rozliczeniowe lub imienne raporty miesięczne na zasadach i w terminach określonych w przepisach ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, chyba że zgodnie z tymi przepisami zwolniony jest z obowiązku ich składania.

Jak już wspomniano powyżej warunkiem zwolnienia z obowiązku opłacania należności z tytułu składek, o których mowa w art. 31zo, jest przesłanie deklaracji rozliczeniowych lub imiennych raportów miesięcznych należnych za marzec, kwiecień i maj2020 r. nie później niż do dnia 30 czerwca 2020 r., chyba że płatnik składek zwolniony jest z obowiązku ich składania.

Udzielenie zwolnienia

O udzieleniu zwolnienia ZUS informuje wnioskodawcę. Jeżeli wnioskodawca ma profil w systemie informacyjnym ZUS – wówczas wyłącznie tam trafi taka informacja.

Jeżeli jednak organ postanowi odmówić udzielenia zwolnienia, dokonuje tego w drodze decyzji.

Od decyzji o odmowie zwolnienia z obowiązku opłacania należności z tytułu składek płatnikowi składek przysługuje prawo do wniesienia wniosku do Prezesa Zakładu o ponowne rozpatrzenie sprawy, na zasadach dotyczących decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra.

Do wniosku stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. –Kodeks postępowania administracyjnego dotyczące odwołań od decyzji oraz ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. –Prawo postępowania przed sadami administracyjnymi

Pozostałe istotne informacje

• Składki zwolnione z wpłaty są opłacane z dotacji budżetu państwa dlatego też na kontach ubezpieczonego zapisywane są jako składki wpłacone.
• Osoba prowadząca pozarolniczą działalność i osoba z nią współpracująca oraz duchowny zachowuje prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa jeżeli podlegała ubezpieczeniu chorobowemu w dniu 1 lutego 2020 r.
• Osoba, której składki na ubezpieczenie zdrowotne zostały zwolnione z obowiązku ich opłacania zachowuje prawo do świadczeń określonych w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Kontrola przekazywanych do ZUS informacji

ZUS informuje Szefa Krajowej Administracji Skarbowej o wysokości przychodu wykazanego we wniosku o zwolnienie z opłacania składek. Szef KAS zaś dostarcza do ZUS o rozbieżnościach pomiędzy przychodem wykazanym we wniosku o zwolnienie z opłacania składek a przychodem wykazanym dla celów podatkowych. Dodatkowo, wymiana informacji odbywa się elektronicznie zatem można przepuszczać że będzie przebiegać dosyć szybko.

Uwaga na sankcje

Jeżeli organ stwierdzi, że powyżej opisane rozbieżności pomiędzy przychodem wykazanym we wniosku o zwolnienie z opłacania składek a przychodem wykazanym dla celów podatkowych powstały przez wprowadzenie ZUS w błąd, wówczas płatnik będzie zobowiązany do opłacenia należności z tytułu składek, o których mowa w art. 31zo, za marzec, kwiecień i maj 2020 r.,wraz z odsetkami za zwłokę, w terminie 30 dni od otrzymania decyzji o obowiązku opłacenia tych składek, wraz z odsetkami za zwłokę.

Do decyzji o obowiązku opłacenia składek stosuje się odpowiednio art. 31zq ust. 8 dlatego płatnikowi składek będzie przysługiwać prawo do wniesienia wniosku do Prezesa Zakładu o ponowne rozpatrzenie sprawy, na zasadach dotyczących decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra.

Jeżeli składki te nie zostaną wpłacone, będą podlegać przymusowemu dochodzeniu na podstawie przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Dalsze obowiązywanie zwolnienia

Rada Ministrów może w celu przeciwdziałania COVID-19, w drodze rozporządzenia, określać inne okresy zwolnienia z tytułu nieopłaconych składek niż określone w art. 31zo ust. 1–3, mając na względzie okres obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii oraz skutki nimi wywołane.
Możliwe jest zatem że zależnie od zaistniałej sytuacji okres obowiązywania zwolnienia zostanie wydłużony.

Czytaj także: Będzie łatwiej o ulgę. ZUS upraszcza formalności