Ministrowi pod rozwagę – propozycje kierunków działań na rzecz rozwoju sektora turystyki w Polsce.

Wiemy już, jakie będą losy turystyki w rządzie po wyborach parlamentarnych. Odseparowana od sportu, trafi do Ministerstwa Rozwoju, pod kierownictwo Jadwigi Emilewicz. Przypominamy tekst Marka Migdala, wydany tuż po wyborach parlamentarnych na łamach pierwszego numeru magazynu branżowego „Wasza Turystyka” (dostępny wkrótce w prenumeracie).

W związku z wyborami parlamentarnymi i, co za tym idzie, kolejnym rozdaniem na szczytach władz, chciałbym zainicjować dyskusję o stanie rozwoju sektora gospodarki turystycznej w Polsce i niezbędnych działaniach, które powinny zostać podjęte w tym zakresie.

Gdy piszę te słowa do wyborów pozostały dwa tygodnie i nie wiem jeszcze, kto będzie odpowiadał za obszar turystyki. Wiem natomiast, że ja i inni przedsiębiorcy będziemy beneficjentami rozstrzygnięć politycznych i wszelkie działania lub ich zaniechanie wpłyną wprost na warunki naszej działalności. Dlatego pozwalam sobie na wyrażenie swojej opinii i przedstawienie sugestii odnośnie do potrzeb polskiej turystyki. Świadomie robię to teraz, wiedząc jednocześnie, że tekst ukaże się już po wyborach, aby przedstawione postulaty potraktować wyłącznie w kontekście gospodarczym.

Dobrze wiem, że zawarte poniżej propozycje nie wyczerpują tematu i że są tylko cząstką naszych potrzeb i oczekiwań. Jednak potrzeba zmian w sektorze turystyki jest ogromna i aby coś „drgnęło” musimy wyartykułować nasze oczekiwania i przedstawiać propozycje konkretnych kierunków działań.

Potraktujcie proszę ten artykuł jak tezy do rozważań i dyskusji. Napiszcie, co sądzicie o zawartych tu propozycjach i przedstawcie swoje. Przygotujmy razem wytyczne do programu rozwoju sektora gospodarki turystycznej w Polsce.

Zachęcam do dyskusji, licząc przy okazji, że dotrze ona do osób decyzyjnych mających wpływ na realizację naszych postulatów I że wezmą one pod uwagę nasze propozycje.

GŁÓWNE OBSZARY POSTULOWANYCH INTERWENCJI

• Polityka turystyczna kraju.

Diagnoza:
W środowisku branży turystycznej odczuwalny jest pogląd o deprecjacji turystyki jako działu gospodarki i braku aktywnej i prorozwojowej polityki turystycznej w Polsce. Dominuje anachroniczny sposób myślenia o turystyce, w którym jest ona w praktyce traktowana „nijako”, albo co najwyżej jako element rekreacji, a nie jako wiodący sektor gospodarki kraju. Jeśli do tego dołożyć:

• wymagające istotnych korekt ustawodawstwo,
• wybiórcze i chaotyczne realizowanie oficjalnie przyjętych planów i strategii dotyczących turystyki,
• brak faktycznej systemowej współpracy władz publicznych z organizacjami branżowymi,
• praktyczny brak efektywnych działań systemowych kreujących rozwój turystyki w Polsce,

to można stwierdzić, że „braki” w polityce turystycznej kraju (w szczególności w zakresie skutecznych zasad jej realizacji) to kluczowy problem leżący u podstaw rozwoju gospodarki turystycznej w Polsce.

Postulaty:

Należy zaktywizować podejście do realizacji polityki turystycznej państwa. Te same działania należy podjąć, w odpowiednim zakresie, na szczeblu regionalnym i lokalnym. W szczególności należy:

• faktycznie potraktować turystykę jako sektor gospodarki i „odłączyć” ją od sportu,
• jasno określić „politykę turystyczną” Polski i zastosować sprawne i efektywne zasady jej wdrażania, jednoznacznie określając odpowiedzialność za ich realizację,
• odejść od „myślenia urzędniczego” i w realizacji zadań stosować zasady partnerstwa
i wielowymiarowej kooperacji sieciowej,
• stworzyć system i opracować stałe i klarowne zasady finansowania rozwoju turystyki, zarówno na szczeblu krajowym, regionalnym, jak i lokalnym.

Wszyscy muszą mieć poczucie udziału w kreowaniu przyszłości gospodarki turystycznej w Polsce i świadomość odpowiedzialności z tego tytułu. Powinno to wynikać z polityki turystycznej państwa.

• Redefinicja i reorganizacja POT-ROT-LOT – systemu wspierania rozwoju polskiej turystyki.

Diagnoza:

W Polsce brakuje klarownego i sprawnego systemu wspierania rozwoju sektora gospodarki turystycznej. Stan obecny opiera się na wadliwym postrzeganiu turystyki oraz na luźno i najczęściej wolitywnie powiązanych z sobą podmiotach, w szczególności dotyczy to lokalnych i regionalnych podmiotów (LOT-y i ROT-y), występujących najczęściej w roli „petenta” w relacjach zarówno z MSiT i POT, jak też z władzami samorządowymi. Dodatkowo brak jest odpowiedniego umocowania formalno-prawnego i finansowego ROT i LOT. Niejasne są relacje tych organizacji zarówno między sobą, jak i w stosunku do jednostek samorządu terytorialnego. A turystyka to przede wszystkim domena regionów, w których powstają produkty turystyczne i realizuje się inne przedsięwzięcia, które powinny być ściśle skorelowane z działaniami centralnymi. W zapisach ustawowych całkowicie pominięto produkt turystyczny i w „zamian” z promocji uczyniono cel, co jest absolutnie niewłaściwym podejściem.

Postulaty:

Należy zwiększyć partycypację samorządów terytorialnych, ROT i LOT oraz zreformowanego samorządu branżowego w kreowaniu i realizacji polityki turystycznej Polski. Należy połączyć nowoczesne rozwiązania ze środkami z różnych źródeł. Na podobnej zasadzie należy również upodmiotowić funkcjonowanie ROT i LOT oraz ich relacje z władzami regionalnymi i lokalnymi oraz podmiotami gospodarczymi i organizacjami branżowymi turystyki. Należy:

• zredefiniować i zreorganizować POT-ROT-LOT i w efekcie stworzyć sprawny system instytucji mających wspierać i kreować rozwój turystyki,
• nadać POT właściwą rangę i zmienić formułę jej funkcjonowania, przenosząc ciężar z funkcji wykonawczej na koordynacyjną,
• wzmocnić i ustabilizować formalno-prawnie oraz finansowo ROT-y i LOT-y,
• stworzyć system międzysektorowego jednoczenia sił i środków oraz wyzwolić aktywność i chęć współdziałania, również finansowego, wśród podmiotów gospodarczych sektora turystyki (np. PPP w promocji, monitoringu, ewaluacji),

• Stworzenie „narzędzi” kreowania rozwoju turystyki.

Diagnoza:

W Polsce brakuje „narzędzi” (sprawnego systemu) kreowania rozwoju turystyki. Jedyne formalnie istniejące w tym zakresie podmioty to POT, ROTy i LOTy – jednak ich funkcjonowanie jest dalekie od oczekiwań (o czym powyżej). Nie ma żadnego spójnego krajowego systemu badań, kreowania i koordynacji działań, a także wspierania inicjatyw. Pojawiające się „jaskółki” mają charakter incydentalny i bardzo często są działaniami krótkotrwałymi.

Postulaty:

Chcąc prawdziwie kreować rozwój turystyki należy stworzyć sprawny system wspierania dla działań i inicjatyw bez względu na ich realizatora. Należy pozyskać do współpracy istniejące instytucje, np. naukowe, społeczne i komercyjne, aby pełniły określone funkcje realizacyjne.

W szczególności należy:
• opracować i wprowadzić jednolity system badań rynku turystycznego ze szczególnym uwzględnieniem systemu konsumenckich badań regionalnych,
• wprowadzić system wspierania dla inicjatyw oddolnych: inkubatory branżowe, wzmocnienie działań liderów, preferencje dla projektów partnerskich, itp.,
• stworzyć system gwarantujący turystyce efektywny dostęp i wykorzystanie środków unijnych
na rozwój tego sektora gospodarki,
• określić kryteria i zasady oceny efektywności i ewaluacji działań realizowanych przez jednostki odpowiedzialne za rozwój i promocję turystyki w Polsce,

• Reforma roli i funkcjonowania organizacji branżowych.

Diagnoza:

Samorząd branży turystycznej jest słaby i rozproszony, a aktywność podmiotów gospodarczych w tych organizacjach jest niewielka. Podobna sytuacja dotyczy NGO działających w sektorze turystyki. Istniejące podmioty są słabe organizacyjnie oraz finansowo, co wprost przekłada się na ich efektywność. Przez to nie zawsze są w stanie pełnić funkcję równorzędnego partnera i w praktyce nie ma stałej, harmonijnej współpracy na linii administracja publiczna – branża turystyczna.

Postulaty:

Należy podjąć działania kreujące zbudowanie efektywnej krajowej reprezentacji sektora turystyki. Należy przypisać samorządowi gospodarczemu i organizacjom pozarządowym określoną rolę i powierzyć konkretne zadania jasno określając cel, jednocześnie stawiając określone wymogi. W ten sposób ministerstwo ds. turystyki, a także władze samorządowe otrzymają stabilnych i reprezentatywnych partnerów, z którymi będzie można kreować rozwój sektora turystyki. Główne działania:

• opracować zasady i podjąć harmonijną i partnerską współpracę z organizacjami branżowymi sektora turystyki, traktując je jako partnera współodpowiedzialnego za kreowanie i realizację polityki turystycznej państwa,
• docenić struktury regionalne i lokalne, dążyć do zwiększenia ich aktywności i wpływu na decyzje i realizacje zadań strategicznych,
• stworzyć uwarunkowania wyzwalające inicjatywę i zaangażowanie podmiotów gospodarczych i szeregowych członków organizacji branżowych.

• Współpraca partnerska – silniejsze włączenie JST (władze regionalne i lokalne), branży i nauki.

Diagnoza:

Współpraca i partnerstwo to chyba najbardziej wyświechtany slogan naszej turystycznej rzeczywistości. Wiele o tym napisano, szczególnie w różnego rodzaju strategiach i planach, wiele się mówi
na spotkaniach i deklaruje w oficjalnych wystąpieniach, a w praktyce niewiele się robi w tym zakresie.

Postulaty:

Motywem przewodnim powinna być współpraca partnerska i partycypacja samorządowo – branżowa, a więc dążenie do wspólnego, strategicznego i kompleksowego kreowania rozwoju turystyki oraz wypracowanie rozwiązań, które będą pozwalały na faktyczne współuczestniczenie wszystkich firm, organizacji i instytucji współtworzących ofertę turystyczną i kształtujących oblicze tego sektora gospodarki. Należy:

• propagować współpracę międzysektorową (władze samorządowe, NGO, przedsiębiorcy i ich organizacje) – to nie są systemy przeciwstawne, lecz uzupełniające się, a cel jest wspólny,
• stworzyć warunki (zachęty) do współpracy JST i branży w ramach grup partnerskich,
• zorganizować system wsparcia instytucjonalnego dla NGO sektora turystyki (w szczególności ROT i LOT – organizacji ustawowo dedykowanych do realizacji części polityki rozwoju turystyki) ,
• aktywizować i wspierać współpracę nauki i biznesu – np. projekty B+R w obszarze turystyki,
• wprowadzić systemy monitorowania i ewaluacji podejmowanych działań,