NIK: POT działa na podstawie starych danych, a system promocji turystycznej jest wybrakowany

Według raportu „Promocja turystyczna Polski” opublikowanego przez Najwyższą Izbę Kontroli, nie wiadomo, jaki wpływ na zwiększenie polskiej atrakcyjności turystycznej mają działania promocyjne odpowiednich instytucji. Konieczne są zmiany prawa w zakresie promocji turystyki. Raport NIK podkreślą, że system promocji turystycznej i zarządzania informacją turystyczną nie jest funkcjonalny ani spójny. Brakuje dobrego zintegrowania promocji informacji turystycznej na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym.

Brak jest ogólnokrajowej strategii informacji turystycznej, co powoduje duże zróżnicowanie w zakresie modelu funkcjonowania oraz zarządzania regionalną i lokalną informacją turystyczną. Założone oraz oczekiwane przez samorządy i regionalne organizacje turystyczne – zmiany legislacyjne w tych obszarach od dwóch lat pozostają na etapie ministerialnych analiz i opinii.

POT działa na podstawie Marketingowej strategii Polski w sektorze turystyki na lata 2012-2020 zawierającej m.in. nieaktualną diagnozę stanu polskiej gospodarki turystycznej oraz niespójne z Programem Rozwoju Turystyki do 2020 roku cele i mierniki.

Zaniechanie aktualizacji strategii, w której diagnoza ta jest zawarta, NIK ocenia jako działanie nierzetelne.

Jak zauważają autorzy raportu, tylko nieduża część regionalnych organizacji turystycznych dysponuje strategiami rozwoju turystyki, w których zresztą nie określono założonych celów ani sposobu ewaluacji skuteczności, a strategie rozwoju województw i miast miały często charakter ogólny, obejmowały wszystkie zadania samorządu oraz nie pozwalały na pełne i skuteczne mierzenie efektów działań w obszarze turystyki.

Zdaniem NIK brak odrębnych strategii na poziomie regionalnym mógł utrudniać planowanie i realizację promocji turystycznej oraz rozwój informacji turystycznej w regionach.

Minister Sportu i Turystyki w 2016 i 2017 r. zrealizował kluczowe wskaźniki realizacji celów Programu Rozwoju Turystyki do 2020 roku, jednak nie wykonał kluczowych wskaźników dla gospodarki turystycznej i promocji turystyki, określonych w Kierunkach rozwoju turystyki do 2015 roku .
Były to wskaźniki dotyczące: uczestnictwa mieszkańców Polski w wyjazdach turystycznych, liczby krajowych podróży turystycznych mieszkańców Polski, liczby cudzoziemców przyjeżdżających do Polski oraz liczby turystów zagranicznych przyjeżdżających do Polski.

Minister nie dokonał też pełnej oceny realizacji celów i zadań określonych w dokumentach strategicznych – nie przedłożył premierowi sprawozdania z działalności Międzyresortowego Zespołu do spraw koordynacji zadań Rady Ministrów określonych w Kierunkach rozwoju turystyki do 2015 roku za 2015 r. i nie sporządził raportu o stanie gospodarki turystycznej w latach 2012-2015.

Nie przygotował też aktualizacji Programu Rozwoju Turystyki do 2020 roku, w tym wskaźników realizacji jego celów, co zdaniem NIK wynikało z zaniechania przeprowadzania rocznych ewaluacji tego programu.

Minister i POT współpracowali z powołanym przy Ministrze Spraw Zagranicznych Międzyresortowym Zespołem ds. Promocji Polski za Granicą w zakresie promocji marki Polska. Efektami działań Zespołu było m.in. opracowanie koncepcji projektu Polskie Marki Turystyczne i modelu marki turystycznej, lista najważniejszych wydarzeń o charakterze sportowym i turystycznym na 2017 r.

Spadła liczba działań promocyjnych POT na rynkach zagranicznych (o 3 proc.) i rynku krajowym (o 46 proc.).

Spadek liczby działań promocyjnych odnotowano też w większości kontrolowanych ZOPOT (najwięcej w Rzymie, o 34 proc.). POT nie wprowadziła też precyzyjnych zasad bieżącego monitorowania efektów działań promocyjnych ZOPOT.

Jak podkreślają autorzy raportu, udział turystyki w PKB w 2017 r. wynosił 6 proc. a w latach 2015-2017 zwiększyła się liczba przyjeżdżających turystów zagranicznych o 10 proc. i ich wydatki o 17 proc. Również liczba podróży krajowych Polaków zwiększyła sie o 15 proc. i ich wydatki o 30 proc.. Tendencja wzrostowa utrzymała się także w 2018 r., w stosunku do roku 2017 odnotowano w turystyce zagranicznej dalszy wzrost liczby turystów i wydatków o 7 proc. i 5 proc., a w turystyce krajowej o 4 proc. i 10proc..

Jednak mimo, że w latach 2015-2018 (I połowa) Minister Sportu i Turystyki przeznaczył łącznie 183,3 mln zł na promocję turystyczną Polski, w tym 145,9 mln zł na realizację zadań Polskiej Organizacji Turystycznej, to brak mechanizmów wpływu działań promocyjnych na wzrost liczby turystów i przychodów z turystyki uniemożliwia ocenę, czy promocja turystyczna Polski była skuteczna.

Dotacje ministerialne pozwoliły sfinansować m.in. ogólnopolskie kampanie promujące dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze, kampanie informacyjno-edukacyjne, renowację i promocję szlaków turystycznych tematycznych oraz badania statystyczne ruchu turystycznego przez GUS.
Działania promocyjne za granicą były realizowane przez POT i 14 ZOPOT na 27 rynkach zagranicznych. O 6 proc. wzrosła liczba organizatorów turystyki (touroperatorów) oferujących podróże do Polski na zagranicznych rynkach ZOPOT.

NIK podkreśla, że w latach 2015-2018 POT nie miała przedstawicielstw w czterech krajach sąsiadujących z Polską – w Czechach, Słowacji, Litwie, Białorusi, a działania w formule home office oraz agencji PR wykorzystywała w niewielkim stopniu na 6 rynkach zagranicznych.

Na Litwie i Białorusi POT tylko okazjonalnie podejmowała działania promocyjne. Same działania promocyjne POT, ZOPOT, jst oraz regionalnych organizacji turystycznych NIK oceniła jako prowadzone prawidłowo. Promocję ogólnokrajową prowadziła POT, a regionalną i lokalną – jst oraz regionalne i lokalne organizacje turystyczne.

Według raportu do promocji wykorzystywane są atrakcje turystyczne regionów, miasta (zabytki, muzea, przyroda) oraz wydarzenia sportowe, kulturalne i gospodarcze, takie jak jak Mistrzostwa Europy w Piłce Siatkowej 2017, Światowe Dni Młodzieży w Krakowie 2016 czy Wrocław – Europejska Stolica Kultury 2016.

POT nagradzała produkty Złotymi Certyfikatami POT, Certyfikatami POT oraz Certyfikatami Internautów w ramach corocznych konkursów na Najlepszy Produkt Turystyczny – Certyfikat POT.
Przykładem dobrych działań w promocji turystyki zdaniem NIK są wczesnowiosenne i jesienne ogólnopolskie akcje promocyjne z cyklu Polska zobacz więcej – Weekend za pół ceny. W latach 2016-2018 POT oraz Ministerstwo Sportu i Turystyki zrealizowały tę akcję pięciokrotnie, a liczba biorących w nich turystów w kolejnych latach wzrastała.

NIK pozytywnie ocenia rozbudowę Polskiego Systemu Informacji Turystycznej i częstsze wykorzystywanie w promocji mediów internetowych i portali społecznościowych, skutkujące zwiększeniem liczby ich odbiorców. W kontrolowanym okresie zwiększyła się też liczba użytkowników prowadzonych przez POT portali (Facebook o 109 proc., Instagram o 539 proc., Youtube o 20 proc.). Liczba odbiorców serwisów i portali internetowych w tym obszarze zwiększyła się w ciągu ostatnich czterech lat ponadpięciokrotnie.

W ramach Polskiego Systemu Informacji Turystycznej funkcjonowało w kraju ok. 400 certyfikowanych przez POT punktów i centrów informacji turystycznej.

Rozwijany przez POT Narodowy Portal Turystyczny (www.polska.travel) – interaktywne narzędzie służące m.in. planowaniu wypoczynku w danym regionie – nie był w pełni funkcjonalny.

Niewystarczająco promowano w nim turystykę zakupową, strona nie została udźwiękowiona za pomocą syntezatora mowy, brak było też funkcji wyszukiwania szlaków tematycznych.

W lipcu 2018 r. POT udostępniła portal Obserwatorium Turystyki (www.zarabiajnaturystyce.pl), czyli sieciowy system wsparcia rozwoju turystyki i przedsiębiorstw turystycznych oraz podmiotów powiązanych z turystyką. Gromadzone są tam dane zbiorcze i analityczne dotyczące rozwoju turystyki.

NIK wnioskuje, by Minister Sportu i Turystyki:

1. wprowadził narzędzia pozwalające na pomiar wpływu realizowanych przez Ministra działań na wzrost liczby turystów i przychodów z turystyki;

2. przeprowadzał coroczną ewaluację oraz przygotował aktualizację Programu Rozwoju Turystyki do 2020 roku, w tym m.in. zadań i wskaźników realizacji celów programu;

3. zintensyfikował prace legislacyjne w zakresie uregulowania systemu promocji turystycznej oraz funkcjonowania szlaków turystycznych w Polsce.

Zdaniem Izby Prezes Polskiej Organizacji Turystycznej powinien:

1. zaktualizować Marketingową strategię Polski w sektorze turystyki na lata 2012-2020, zapewniając jej spójność z Programem Rozwoju Turystyki do 2020 roku, budżetem zadaniowym i aktualną sytuacją makroekonomiczną w turystyce;

2. wprowadzić szczegółowe zasady monitorowania efektów działań promocyjnych ZOPOT, m.in. w zakresie planowania i realizacji mierników;

3. zintensyfikować działania na rzecz strategicznego planowania promocji turystycznej, we współpracy z jst, regionalnymi i lokalnymi organizacjami turystycznymi;

4. rozwijać promocję turystyczną za pomocą nowoczesnych form promocji, w szczególności mediów internetowych i Narodowego Portalu Turystycznego;

5. kontynuować rozbudowę funkcjonalności Narodowego Portalu Turystycznego.

Ponadto Izba wskazuje marszałkom województw, prezydentom miast na prawach powiatu i prezesom zarządu regionalnych organizacji turystycznych na potrzebę zintensyfikowania promocji turystycznej regionów, miast i ich produktów turystycznych oraz rozważenie przygotowania wspólnych dokumentów strategicznych w zakresie promocji turystyki i rozwoju informacji turystycznej, określających cele i zasady monitorowania ich realizacji.

Raport przeczytasz tutaj.